Henryk Józef Muszyński, urodzony 20 marca 1933 roku w Kościerzynie, to postać, która odegrała znaczącą rolę w polskim Kościele katolickim. Jego kariera obejmowała liczne ważne stanowiska, które ukazują jego wkład w duchowość oraz teologię w Polsce.
Muszyński był biskupem pomocniczym chełmińskim w latach 1985–1987, a następnie pełnił funkcję biskupa diecezjalnego włocławskiego w latach 1987–1992. W ciągu swojego życia kapłańskiego miał zaszczyt być arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim od roku 1992 do 2010 oraz prymasem Polski w latach 2009–2010.
Poza tym, Muszyński pełnił rolę wiceprzewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski od 1994 do 1999 roku, co dowodzi jego wpływu na kształtowanie polskiej wspólnoty katolickiej. Od 2010 roku jest arcybiskupem seniorem archidiecezji gnieźnieńskiej, co świadczy o jego dalszym zaangażowaniu i wsparciu dla Kościoła.
Życiorys
Henryk Muszyński przyszedł na świat 20 marca 1933 roku w Kościerzynie. W latach 1947–1951 kontynuował swoje kształcenie w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Józefa Wybickiego w Kościerzynie, gdzie zdobył wykształcenie średnie, zdając egzamin dojrzałości. Następnie, w okresie 1951–1957, podjął studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. 28 kwietnia 1957 roku w katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie przyjął święcenia prezbiteratu z rąk biskupa diecezjalnego chełmińskiego Kazimierza Kowalskiego.
W kolejnych latach, w latach 1960–1963, Muszyński studiował biblistykę na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, uzyskując licencjat z teologii w 1963 roku. Następnie w latach 1963–1965 kontynuował edukację w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie, gdzie również zdobył licencjat z nauk biblijnych. Jego pragnienie zgłębiania wiedzy nie ustawało; w latach 1965–1967 uczęszczał do Franciszkańskiego Studium Biblijnego w Jerozolimie, gdzie w 1967 roku obronił pracę doktorską zatytułowaną „Wyobrażenia fundamentu w Starym Testamencie. Archeologia i egzegeza”. Następnie, w 1973 roku, na podstawie pracy „Fundament, obraz i metafora w rękopisach z Qumran. Studium do pradziejów nowotestamentalnego pojęcia «themalios»” uzyskał doktorat z nauk biblijnych na Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie. W 1979 roku, przedstawiając rozprawę „Chrystus – fundament i kamień węgielny Kościoła w świetle tekstów qumrańskich”, uzyskał stopień doktora habilitowanego na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie.
Pomiędzy 1957 a 1960 rokiem Muszyński pełnił obowiązki wikariusza w parafii św. Józefa w Gdyni. Pośród wielu ważnych ról w diecezji chełmińskiej, był także diecezjalnym referentem ds. laikatu. Od 1968 do 1987 roku prowadził wykłady dotyczące Pisma Świętego w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie, a w latach 1968–1973 pełnił tam również funkcję prefekta studiów. W latach 1973–1991 był związany z Akademią Teologii Katolickiej w Warszawie, gdzie w 1973 roku objął stanowisko adiunkta w Katedrze Biblistyki Wydziału Teologicznego, a od 1981 roku pełnił funkcję docenta. Warto zaznaczyć, że od 1984 do 1989 roku kierował Katedrą Starego Testamentu, jednocześnie sprawując obowiązki kierownika Katedry Archeologii Starożytnego Bliskiego Wschodu oraz kuratora archeologii chrześcijańskiej.
Autor licznych prac naukowych oraz publikacji popularnonaukowych, Muszyński łączył swoje badania z tematyką biblistyki, kapłaństwa, a także dialogiem chrześcijan z judaizmem oraz duchową jednością Europy. Znany był w środowisku naukowym jako jeden z nielicznych badaczy, którzy rzetelnie eksplorowali tematykę rękopisów z Qumran. Jego badania cieszyły się uznaniem wśród akademików, mimo że były znane jedynie w wąskim gronie specjalistów. W 2011 roku został wyróżniony jako członek honorowy Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a w 2012 roku przyjęto go do Instytutu Kaszubskiego.
23 lutego 1985 roku papież Jan Paweł II mianował Muszyńskiego biskupem pomocniczym diecezji chełmińskiej, obdarzając go stolicą tytularną Villa Regis. Święcenia biskupie miały miejsce 25 marca 1985 roku w bazylice katedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie, a ceremonia odbyła się pod przewodnictwem kardynała Józefa Glempa, prymasa Polski, który był wspierany przez biskupa diecezjalnego chełmińskiego Mariana Przykuckiego oraz biskupa pomocniczego chełmińskiego Zygfryda Kowalskiego. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „In Verbo Tuo” (Na Twoje Słowo).
Od 1985 do 1987 roku Muszyński pełnił rolę wikariusza generalnego diecezji, rezydując w Gdyni. Tam również pełnił funkcję wikariusza biskupiego dla Wybrzeża Gdyńskiego oraz był proboszczem parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gdyni i kierownikiem Diecezjalnego Studium Teologicznego w Gdyni. 19 grudnia 1987 roku został przeniesiony na urząd biskupa diecezjalnego diecezji włocławskiej, którą przejął kanonicznie 29 grudnia 1987 roku. Już 17 stycznia 1988 roku złożył ingres do katedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku. W 1991 roku był gospodarzem papieża Jana Pawła II podczas jego IV podróży apostolskiej do Polski.
W wyniku zmian w administracji Kościoła katolickiego, 25 marca 1992 roku, Jan Paweł II mianował go arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim, a 5 kwietnia 1992 roku odbył ingres do bazyliki prymasowskiej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie. 29 czerwca 1992 roku, w bazylice św. Piotra w Rzymie, otrzymał paliusz metropolitalny. W 1995 roku zapoczątkował synod archidiecezjalny, a dwukrotnie gościł papieża Jana Pawła II w archidiecezji: w 1997 roku w Gnieźnie oraz w 1999 roku w Bydgoszczy. Był organizatorem gnieźnieńskich zjazdów w latach 1997, 2000, 2003, 2004, 2005, 2007 oraz 2010, a po objęciu urzędu arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego, tytuł prymasa Polski przyznano mu 19 grudnia 2009 roku, po 80. urodzinach jego poprzednika, Józefa Glempa.
8 maja 2010 roku papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego, a do czasu objęcia jego stanowiska przez nowego arcybiskupa, Muszyński pełnił rolę administratora apostolskiego. W ramach działalności Episkopatu Polski był aktywnym członkiem Rady Głównej (Stałej), a w latach 1994–1999 sprawował fukcję wiceprzewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Współprzewodniczył także Zespołowi ds. Kontaktów Episkopatów Polski i Niemiec, a w latach 1986-1994 prowadził dialog z judaizmem jako przewodniczący Podkomisji ds. Dialogu z Judaizmem.
Henryk Muszyński wielokrotnie zaangażował się w działania na rzecz dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, jak również przeciwdziałania przejawom antysemityzmu. Uczestniczył w zakładaniu Instytutu Dialogu Katolicko-Żydowskiego w 1994 roku na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie oraz był członkiem Komitetu Budowy Muzeum Historii Żydów Polskich. W 1995 roku, razem z biskupem Walterem Kasperem, opracował list Episkopatów Niemiec i Polski dotyczący dialogu oraz pojednania. Należał również do Rady Sekretariatu Generalnego Synodu Biskupów. W latach 1990-2005 uczestniczył w jego czterech zgromadzeniach oraz od 1994 do 2010 roku działał w Papieskiej Radzie ds. Popierania Jedności Chrześcijan.
Podczas swojej kariery, konsekrował biskupa diecezjalnego włocławskiego Bronisława Dembowskiego w 1992 roku oraz biskupa pomocniczego gnieźnieńskiego Wojciecha Polaka w 2003 roku, będąc współkonsekratorem dla dziewięciu biskupów.
Odznaczenia i wyróżnienia
Podczas sprawowania obowiązków prezydenta RP w 2010 roku, marszałek Sejmu Bronisław Komorowski wyróżnił Henryka Muszyńskiego, przyznając mu Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. Warto zaznaczyć, że już w 2001 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski uhonorował go Krzyżem Komandorskim tego samego orderu.
W 2001 roku Muszyński został również odznaczony Wielkim Krzyżem Zasługi z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, którego przyznanie zaszczycił prezydent Niemiec Johannes Rau. W 1996 roku zyskał tytuł Komandora z Gwiazdą, gdy został przyjęty do Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie.
Henryk Muszyński zyskał tytuł honorowego obywatela kilku miast: Włocławka w 1992 roku, Kościerzyny w 1998 roku, Mogilna w 2002, Gniezna w 2007 oraz Bydgoszczy w 2010 roku. Dodatkowo uhonorowano go odznaką Zasłużony dla Miasta, Województwa i Regionu w Bydgoszczy w 1998, medalem Zasłużony dla Województwa Wielkopolskiego w 2002, Medalem Kazimierza Wielkiego za zasługi dla Bydgoszczy w 2004, a także Medalem Koronacyjnym za zasługi dla Gniezna w 2005 roku.
Wyróżnienia, jakie otrzymał Henryk Muszyński, obejmują również nadanie tytułu doktora honoris causa przez Uniwersytet Fryderyka Wilhelma w Bonn w 2003 roku oraz Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy w 2008 roku. W 2011 roku został nagrodzony Medalem za Zasługi dla Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Ponadto, musimy wspomnieć o innych wyróżnieniach, które otrzymał Muszyński, w tym nagrodzie naukowej im. Leopolda Lucasa od Fakultetu Protestanckiego Uniwersytetu w Tybindze w 1997 roku, Medal im. Bubera-Rosenzweiga przyznanym przez Niemiecką Radę Koordynacyjną Towarzystw Współpracy Chrześcijańsko-Żydowskiej w 1999 roku oraz statuetce Złotego Hipolita i godności Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej, nadanej mu przez Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu w 2004 roku.
Wyróżnienia, które przypadły mu w udziale w kolejnych latach, obejmują także nagrodę Stowarzyszenia Biblistów Polskich „za wybitne zasługi dla biblistyki polskiej” w 2007 roku, Złotą Odznakę Honorową Katolickiego Stowarzyszenia Civitas Christiana, nagrodę „Pontifici” Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie (wszystkie z 2007 roku), Order św. Wiktorii, wręczony mu przez diecezję łowicką w 2011 roku oraz nagrodę „Zasłużony dla Tolerancji” przyznaną przez Fundację Ekumeniczną „Tolerancja” w 2013 roku. W 2018 roku otrzymał Nagrodę im. Księdza Stanisława Musiała oraz Menorę Dialogu, która została mu przyznana przez Stowarzyszenie Coexist i Fundację Signum w 2020 roku.
Muszyński ma również na koncie komandorię Missio Reconciliationis, co dodatkowo podkreśla jego zaangażowanie i wkład w działalność społeczną oraz intelektualną.
Oceń: Henryk Muszyński