Kościerzyna (stacja kolejowa)

---

Ruch pasażerski

Ruch pasażerski na stacji kolejowej w Kościerzynie jest istotnym elementem lokalnego transportu. W ostatnich latach obserwuje się różne zmiany w liczbie pasażerów korzystających z kolei.

Rok	Liczba pasażerów na dobę
2017	2 200
2022	1 000

Analizując dane o liczbie pasażerów, możemy zauważyć ich znaczną fluktuację, co może być efektem różnych czynników, takich jak zmiany w ofercie przewozowej, sytuacja gospodarcza czy też warunki podróżowania.

Położenie

Stacja kolejowa w Kościerzynie zlokalizowana jest przy ulicy Dworcowej, w wschodniej części miasta. Aby dotrzeć do niej z centrum, można skorzystać z miejskiej komunikacji, gdzie autobusy zatrzymują się na przystanku znajdującym się przy ul. Dworcowej (PKP).

Historia

1885–1899

W 1885 roku powstała pierwsza linia kolejowa w Kościerzynie. Była to linia nr 233 Pszczółki–Kościerzyna, obecnie już nieeksploatowana, która stanowiła część sieci kolei wschodnich. Dzięki tej linii można było dotrzeć do trasy Gdańsk–Tczew. Istnieją przypuszczenia, że w tym samym roku zbudowano parowozownię, jednak brak dokumentacji nie pozwala na jej jednoznaczne potwierdzenie, chociaż zwyczaj pruskich kolei każe sądzić, że na stacjach końcowych tego typu obiekty były standardem.

Planowano także zrealizowanie budowy linii Kościerzyna–Bytów, co miało umożliwić szybkie połączenie północno-zachodnich rejonów Pomorza z Tczewem, Malborkiem oraz Olsztynem, jednak projekt ten nie został zrealizowany.

1900–1930

W 1900 roku zbudowano linię do Lipusza, a rok później przedłużono ją do Chojnic. W tym samym roku, po wybudowaniu połączenia do Kartuz (przez Sikorzyno), Kościerzyna stała się kluczowym węzłem kolejowym. Linia do Kartuz otworzyła drogę do Gdańska poprzez linię Kartuzy-Stara Piła-Gdańsk Wrzeszcz. W 1901 roku zakończono budowę linii Lipusz – Bytów, co z kolei umożliwiło bezpośrednie połączenie Kościerzyny z północno-zachodnią częścią regionu.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, przystąpiono do realizacji magistrali węglowej, która stałaby się fragmentem dzisiejszej linii kolejowej nr 201. W 1920 roku rozszerzono parowozownię w Kościerzynie, aby mogła obsługiwać zarówno lokalny, jak i nowo budowany ruch magistralny. Jednakże, z powodu przekształcenia się polsko-niemieckiej granicy, linia Lipusz – Bytów uległa rozbiórce, przez co Kościerzyna utraciła połączenie z Bytowem. W 1928 roku otwarto linię do Bąka, a dwa lata później uzyskano połączenie z Bydgoszczą. Niestety, w 1930 roku zamknięto i rozebrano część linii do Kartuz, z racji że równolegle powstawała magistrala węglowa.

1939–1945

Bezpośrednio po wybuchu II wojny światowej i zniknięciu granicy, przystąpiono do odbudowy połączenia do Bytowa. W rozkładzie jazdy z 1941 roku znalazły się 4 pary pociągów osobowych w kierunku Kartuz (Gdańska) oraz 3 pary w kierunku Czerska, co sugerowało przesiadki na stacji w Lipuszu. W dniu 8 marca 1945 roku do Kościerzyny wkroczyła Armia Czerwona, co oznaczało przejęcie stacji przez polskie władze. Na szczęście zarówno stacja, jak i linie nie były w znacznym stopniu zniszczone, co umożliwiło szybki restart ruchu kolejowego.

1945–1990

Po zakończeniu drugiej wojny światowej, Kościerzyna stała się miejscem wielkiego ruchu migracyjnego, kiedy mieszkańcy okolicznych wsi przemieszczali się w kierunku Wybrzeża, głównie do Gdyni. Ruch towarowy również był intensywny, z wieloma pociągami transportującymi ładunki do portów, z uwagi na zły stan linii między Gdańskiem a Tczewem.

W latach 60-tych nastąpił znaczny rozwój stacji w Kościerzynie. Z rozkładów jazdy wynika, że w latach 1964-65 przez stację przejeżdżało 6 par pociągów do i z Gdyni, a także 4 do i z Bydgoszczy oraz kilka innych połączeń regionalnych. W latach 1966-67 liczba pociągów wzrosła, z 13 parami do i z Gdyni oraz innymi połączeniami z Bydgoszczą i Chojnicami. W 1969 roku zakończono elektryfikację linii Warszawa – Gdynia, co wpłynęło na zmniejszenie przewozów towarowych przez Kościerzynę, aczkolwiek lokalny i dalekobieżny ruch pasażerski pozostał utrzymany.

Największy rozwój miał miejsce w latach 70., kiedy to pociąg do Gdyni kursował wielokrotnie w ciągu dnia, co ilustrowało znaczenie stacji. W 1977 roku lokomotywownia w Kościerzynie straciła na znaczeniu, gdyż obsługę lokomotyw dla pociągów dalekobieżnych przejęły Gdynia i Bydgoszcz. Dalsza obsługa skupiła się głównie na pociągach lokalnych, a w latach 80-tych zaczęto likwidować połączenia dalekobieżne.

Lata 90. XX w. i początek XXI w.

Po transformacji ustrojowej w Polsce zlikwidowano dalekobieżne połączenia kolejowe przez Kościerzynę, co było wynikiem braku elektryfikacji rewitalizujących sieci. W 1990 roku w rozkładzie wystąpiła ostatnia para pociągów pośpiesznych na trasie Gdynia-Wrocław-Gdynia, kursująca tylko latem.

W 1992 roku na terenie parowozowni utworzono skansen, gdyż w czasach dominacji lokomotyw spalinowych, małe parowozownie stały się zbędne. W tym samym roku do Kościerzyny wprowadzono pierwsze spalinowe zespoły trakcyjne, niestety okazały się one niewystarczające do obsługi tras, co spowodowało ich przekierowanie na mniej obciążone połączenia. W 1993 roku zawieszono ruch na trasie Kościerzyna-Lipusz-Bytów oraz wcześniejsze połączenie do Słupska. W 1994 roku z powodu niskiej frekwencji zamknięto linię nr 233 dla ruchu pasażerskiego, a następnie także towarowego, co doprowadziło do jej rozbiórki. W tym czasie wprowadzono na linii Gdynia – Kościerzyna nowe pojazdy SA102, ale także one nie przetrwały długo na tej trasie. W 2001 roku, podczas powodzi w Gdańsku, pociągi Intercity przemieszczając się przez Kościerzynę, zapewniły obejście dla linii zablokowanej przez powódź. W 2004 roku, mimo protestów lokalnej społeczności, na krótko zawieszono ruch na linii Chojnice-Kościerzyna, jednak wznowiono go stosunkowo szybko. Ruch pomiędzy Kościerzyną a Czerskiem pozostawał zawieszony czasowo podczas remontów.

W 2009 roku, po dziewiętnastoletniej przerwie, planowano uruchomienie dalszej pary pociągów pośpiesznych relacji Katowice – Łeba/Hel, ostatecznie jednak zdecydowano, aby pociąg jeździł przez Tczew i Laskowice Pomorskie. W grudniu 2009 roku, na okres jednego roku, wprowadzono weekendową parę pociągów obsługiwaną przez firmę Arriva RP na trasie Bydgoszcz Główna – Kościerzyna – Gdynia Główna – Gdańsk Główny. Wakacyjnie uruchamiano również pociągi w relacji Bydgoszcz Główna – Kościerzyna – Gdynia Główna – Władysławowo. W 2010 roku Arriva RP planowała uruchomić pociągi wakacyjne do Władysławowa, ale modernizacje stacji Gdynia Główna przeszkodziły w realizacji planów.

W 2014 roku, w ramach modernizacji linii do Gdyni, powstał nowy peron 1, a 11 grudnia 2016 uruchomione zostało bezpośrednie połączenie do Gdańska na liniach Pomorskiej Kolei Metropolitalnej.

Linie kolejowe

Kościerzyna funkcjonuje jako istotny węzeł kolejowy, w którym krzyżują się różnorodne linie kolejowe. Wspomniane połączenia obejmują: 201, łączącą Nową Wieś Wielką koło Bydgoszczy z Gdynią Port, oraz 211, która biegnie z Chojnic do Kościerzyny.

Dodatkowo, w przeszłości działała linia nr 233 prowadząca do Pszczółek, a także linia łącząca Kościerzynę z Kartuzami, która została rozebrana już w latach 30. XX wieku. Obecnie północny odcinek tej trasy, prowadzący od Somonina do Kartuz, stanowi część linii kolejowej nr 214.

Wszystkie wymienione linie charakteryzują się normalnym torem i nie są zelektryfikowane.

Infrastruktura

Budynek dworca

Budynek stacji w Kościerzynie to obiekt dwupiętrowy, który został wzniesiony w stylu realizmu międzywojennego. Z jego wyglądu wynika, że przeszedł modernizację w latach 20., co objawia się prostotą form i brakiem dekoracyjnych detali; dla porównania można wskazać na dworce takie jak Gdańsk Główny czy Czersk. Warto dodać, że budynek został wzniesiony przed przybyciem Magistrali Węglowej do Kościerzyny, zatem nie nosi cech charakterystycznych dla tej inwestycji, jak przykładowo dworzec w Gdyni Wielkim Kacku. Aktualnie dworzec spełnia swoje funkcje, a jego wnętrza obejmują poczekalnię, kasę biletową, sklep oraz restaurację.

Perony

Na stacji Kościerzyna zlokalizowane są dwa perony wyspowe, oba wyposażone w cztery krawędzie. Warto zauważyć, że perony nie są zadaszone, co może wpływać na komfort pasażerów w czasie niesprzyjających warunków atmosferycznych. Przejście na perony usytuowane jest na poziomie szyn, natomiast jest odpowiednio zabezpieczone rogatkami, które są obsługiwane przez dyżurnego ruchu, co zapewnia bezpieczeństwo podróżujących.

Pozostałe budynki

W obrębie stacji znajdują się nastawnie, w tym nastawnia dysponująca oznaczona jako Kc oraz wykonawcza – Kc1. Na stacji można spotkać semafory kształtowe oraz dwa semafory świetlne o podwójnej komorze. W skład infrastruktury stacyjnej wchodzi także magazyn, a także ładownia, na której regularnie obserwowane są składy węgla, co świadczy o aktywnym ruchu towarowym.

Muzeum Kolejnictwa

Osobny artykuł poświęcony jest Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie, które znajduje się obok stacji, na terenie historycznej lokomotywowni. To jedyne w północnej Polsce muzeum kolejnictwa normalnotorowego. W its ekspozycjach można zobaczyć wiele wyjątkowych eksponatów, w tym lokomotywy jak SP47-001, Ok1, SR61 i EW90-12, a także parowóz Pu29-3, który jest najdłuższym polskim parowozem. Muzeum szczyci się również modelem edukacyjnym lokomotywy TKt48-179 oraz wagonem kolei linowo-terenowej z Gubałówki. W jego zbiorach znajdują się narzędzia, maszyny oraz rzadkie elementy starych mechanizmów, które wzbogacają muzealne zbiory o dokumenty, pamiątki i modele.

Wagonownia

W okresie od 1977 do 1991 roku w Kościerzynie działał Oddział Zamiejscowy Rewizji i Napraw Wagonów z Wagonowni Gdynia, specjalizujący się w naprawie wagonów towarowych. Zmiany w organizacji rozpoczęły się w 1991 roku, kiedy to zostaje obniżona rangę tego oddziału do Grupy Robót, Utrzymania i Obsługi Taboru, a w 1997 roku działalność grupy ostatecznie zakończono. Z historią wagonowni związana była również placówka zajmująca się rewizją techniczną wagonów, która przez wiele lat działała w Kościerzynie.

Ruch pociągów

Pociągi osobowe

Z dworca w Kościerzynie regularnie odjeżdżają pociągi osobowe, które kursują w kierunku Gdyni oraz Gdańska Wrzeszcza. Obsługiwane są one przez nowoczesne spalinowe zespoły trakcyjne, takie jak głównie modele SA136 oraz SA133, a od czasu do czasu również SA138. Pociągi kursujące do Gdyni są skomunikowane z innymi pociągami, którymi można dojechać do Chojnic, obsługiwanymi przez przewoźnika SZT.

Pociągi pośpieszne

W rozkładzie jazdy na rok 2009, który zaproponowały Polskie Koleje Państwowe (PKP), przewidywano, że w okresie letnim przez Kościerzynę przejeżdżać będzie jedna para pociągów pospiesznych, realizujących trasę między Katowicami a Łebą oraz Helem. Ostatecznie jednak, PKP podjęły decyzję, że te pociągi będą jeździć stabilną trasą przez Tczew oraz Laskowice Pomorskie, co wpłynęło na zmiany w dotychczasowych planach.

---

Oceń: Kościerzyna (stacja kolejowa)

---