Spis treści
Jakie są przyczyny niewydolności nerek?
Przyczyny niewydolności nerek są zróżnicowane i można je przeanalizować w kilku kategoriach. Wśród najczęstszych znajduje się:
- cukrzyca, która prowadzi do rozwoju nefropatii cukrzycowej,
- nadrciśnienie tętnicze, mogące skutkować nefropatią nadciśnieniową,
- kłębuszkowe zapalenie nerek,
- różne schorzenia autoimmunologiczne,
- wrodzone wady układu moczowego,
- infekcje nerek i dróg moczowych,
- ryzyko zablokowania odpływu moczu, na przykład przez kamienie nerkowe czy powiększoną prostatę,
- pewne leki oraz toksyny mocznicowe,
- uszkodzenia mięśni, na przykład w wyniku rabdomiolizy.
Wszystkie te czynniki podkreślają złożoność problemu niewydolności nerek. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie oraz odpowiednie leczenie, które mogą pomóc w ochronie funkcji nerek i ogólnego zdrowia pacjentów.
Czy przewlekła choroba nerek prowadzi do niewydolności nerek?
Przewlekła choroba nerek (PChN) jest jedną z głównych przyczyn niewydolności nerek, która prowadzi do coraz większego uszkodzenia tego ważnego organu. W miarę postępu choroby, nerki zaczynają mieć trudności z:
- filtrowaniem krwi,
- eliminowaniem toksycznych substancji.
Te szkodliwe toksyny gromadzą się we krwi, ponieważ nerki nie mogą skutecznie usuwać produktów przemiany materii. Na zaawansowanym etapie PChN niezbędne staje się wprowadzenie leczenia nerkozastępczego, takiego jak:
- dializa,
- przeszczep.
Ignorowanie problemu może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, w tym uszkodzeń innych narządów. Warto pamiętać, że wczesna diagnoza i systematyczne badania mają ogromne znaczenie – mogą one znacznie poprawić jakość życia pacjentów z PChN. Rozpoznanie choroby we wczesnym stadium oraz odpowiednia terapia mogą nie tylko spowolnić jej rozwój, ale także zmniejszyć ryzyko przejścia w bardziej zaawansowane etapy niewydolności nerek.
Jakie są czynniki ryzyka związane z przewlekłą chorobą nerek?
Zrozumienie czynników ryzyka związanych z przewlekłą chorobą nerek (PChN) jest kluczowe dla skutecznej profilaktyki i szybkiej diagnozy. Oto najważniejsze z nich:
- Cukrzyca – może prowadzić do nefropatii cukrzycowej, co znacznie zwiększa ryzyko rozwoju PChN, nawet trzykrotnie lub czterokrotnie,
- Nadciśnienie tętnicze – ma istotny wpływ na powstawanie nefropatii nadciśnieniowej oraz przyspiesza postęp już istniejącej choroby,
- Choroby sercowo-naczyniowe – są ściśle związane z PChN poprzez wspólne mechanizmy patofizjologiczne,
- Otyłość – sprzyja rozwojowi cukrzycy oraz nadciśnienia, a w konsekwencji zwiększa ryzyko wystąpienia PChN,
- Wiek – z wiekiem funkcja nerek naturalnie się osłabia, co stwarza dodatkowe zagrożenie,
- Obciążenie rodzinne – jeśli w rodzinie występowały choroby nerek, ryzyko PChN w kolejnych pokoleniach jest większe,
- Częste infekcje układu moczowego – mogą prowadzić do przewlekłych uszkodzeń nerek,
- Kamicą nerkową – nawracające epizody tej choroby mogą powodować uszkodzenia i stany zapalne w obrębie nerek,
- Długotrwałe stosowanie niektórych leków – na przykład niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą negatywnie wpływać na funkcjonowanie nerek,
- Palenie tytoniu – nie tylko zwiększa ryzyko PChN, ale również pogarsza istniejące problemy z nerkami,
- Grupy etniczne – osoby które są afroamerykańskie, latynoskie czy azjatyckie, mają wyższe ryzyko rozwoju PChN,
- Nawracające ostre uszkodzenia nerek – ich występowanie może przyspieszyć rozwój przewlekłych chorób nerek.
Wiedza na temat tych czynników ryzyka jest niezwykle istotna. Pozwala na proaktywne podejście do ochrony zdrowia nerek oraz wprowadzenie efektywnych działań prewencyjnych.
Jakie są objawy niewydolności nerek?
Objawy niewydolności nerek mogą przybierać różne formy i często rozwijają się stopniowo, co znacznie utrudnia ich wczesne rozpoznanie. Wśród najczęściej występujących symptomów można wymienić:
- obrzęki, zwłaszcza w rejonie kostek i stóp,
- skąpomocz lub bezmocz, co skutkuje znacznym ograniczeniem ilości wydalanego moczu,
- uczucie zmęczenia, osłabienie oraz brak apetytu, co często prowadzi do niepożądanej utraty masy ciała,
- nudności, wymioty oraz swędzenie skóry,
- nadciśnienie tętnicze, które jest efektem zatrzymania płynów oraz zaburzeń równowagi elektrolitowej,
- duszność, zwłaszcza podczas leżenia, i bóle głowy.
W bardziej zaawansowanych stadiach choroby mogą wystąpić objawy mocznicy, takie jak:
- trudności w oddychaniu,
- senność,
- zmiany w smaku oraz specyficzny zapach amoniaku wydobywający się z ust,
- kurcze mięśni,
- problemy z koncentracją,
- bladość skóry.
W skrajnych przypadkach pacjenci mogą stawać w obliczu zaburzeń świadomości, drgawek czy nawet śpiączki, co wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.
Jak ostra niewydolność nerek różni się od przewlekłej?
Ostra niewydolność nerek (ONN) i przewlekła choroba nerek (PChN) różnią się nie tylko przyczynami, ale także przebiegiem. ONN charakteryzuje się nagłym i często dramatycznym pogorszeniem funkcji nerek, które może nastąpić w ciągu zaledwie kilku godzin lub dni. Główne czynniki prowadzące do tej sytuacji to:
- znaczny spadek przepływu krwi do nerek,
- bezpośrednie uszkodzenia spowodowane toksynami bądź lekami,
- zablokowanie odpływu moczu, na przykład poprzez kamienie nerkowe.
Z kolei PChN rozwija się znacznie wolniej, często przez wiele miesięcy lub lat. W jej przypadku do najczęstszych przyczyn należą:
- przewlekłe schorzenia takie jak cukrzyca, prowadząca do nefropatii cukrzycowej,
- nadciśnienie, które z biegiem czasu powoduje uszkodzenia nerek.
W rezultacie zdolność tych narządów do filtrowania krwi i usuwania toksycznych substancji systematycznie maleje. Inna istotna różnica pomiędzy tymi dwoma schorzeniami dotyczy ich odwracalności. W przypadku ONN, jeśli tylko przyczynę uda się szybko ustalić i usunąć, funkcje nerek mogą być w dużej mierze przywrócone. Natomiast PChN zazwyczaj jest procesem nieodwracalnym, co często skutkuje koniecznością dializ bądź przeszczepów. Zrozumienie tych różnic jest niezwykle istotne dla skutecznego zarządzania oraz leczenia zarówno ostrych, jak i przewlekłych uszkodzeń nerek.
Jakie badania laboratoryjne są potrzebne w diagnostyce niewydolności nerek?
Diagnostyka niewydolności nerek opiera się na fundamentalnych testach laboratoryjnych, które obejmują zarówno krew, jak i mocz. W analizie krwi szczególną wagę przywiązujemy do:
- kreatyniny: optymalne poziomy mieszczą się w przedziale od 0,7 do 1,3 mg/dl,
- mocznika: optymalne poziomy mieszczą się w przedziale od 7 do 20 mg/dl.
Wysokie stężenia tych substancji mogą wskazywać na dysfunkcję nerek. Z kolei ocena elektrolitów, takich jak:
- sód,
- potas,
- wapń,
- fosfor,
jest niezbędna do określenia równowagi elektrolitowej w organizmie. Dodatkowo, morfologia krwi, która pomaga w wykrywaniu anemii, ma kluczowe znaczenie, zwłaszcza w kontekście przewlekłej choroby nerek, gdzie niedokrwistość występuje często.
Badania moczu, w tym analiza ogólna, mogą ujawnić występowanie:
- białkomoczu,
- krwinkomoczu,
- bakterii.
Zjawisko albuminurii dostarcza wiedzy na temat stopnia uszkodzenia nerek, a pomiar dobowej utraty białka oferuje dodatkowy wgląd w kondycję układu moczowego.
W zależności od podejrzewanej przyczyny niewydolności, lekarz może zlecić dodatkowe badania, w tym:
- testy immunologiczne, które służą do wykrywania chorób autoimmunologicznych,
- badania obrazowe, takie jak ultrasonografia (USG) czy tomografia komputerowa, które pozwalają na ocenę struktury nerek.
W pewnych sytuacjach można również przeprowadzić biopsję nerki, co dostarcza dokładnych informacji na temat konkretnych schorzeń. Dokładna diagnoza oparta na tych badaniach jest niezbędna dla skutecznego leczenia niewydolności nerek.
Jakie etapy niewydolności nerek i ich znaczenie?
Niewydolność nerek dzieli się na pięć etapów, które oznaczane są symbolami G1-G5. Kluczowym wskaźnikiem do określenia tych etapów jest wskaźnik filtracji kłębuszkowej, znany jako GFR. Na etapie G1 mamy do czynienia z prawidłowym lub nawet podwyższonym GFR, wynoszącym przynajmniej 90 ml/min/1.73 m². W tym okresie mogą już występować pewne uszkodzenia nerek, na przykład białkomocz. Przechodząc do etapu G2, zauważamy łagodne obniżenie GFR, który plasuje się w przedziale 60-89 ml/min/1.73 m².
Etap G3 dzieli się na dwie kategorie: G3a, co oznacza umiarkowane obniżenie GFR (45-59 ml/min/1.73 m²) oraz G3b, gdzie GFR wskazuje na umiarkowane do ciężkiego obniżenie (30-44 ml/min/1.73 m²). G4 to już ciężkie obniżenie GFR, mierzone w granicach 15-29 ml/min/1.73 m², podczas gdy G5 to schyłkowa niewydolność nerek, gdzie GFR spada poniżej 15 ml/min/1.73 m², co wymaga leczenia nerkozastępczego.
Zrozumienie, na którym etapie znajduje się niewydolność nerek, ma kluczowe znaczenie dla wyboru strategii terapeutycznej. Wczesne działanie, które można rozpocząć już na etapie G1, może powstrzymać dalszy rozwój schorzenia, a tym samym zmniejszyć ryzyko poważnych powikłań. W miarę postępu choroby w kierunku G5 konieczne staje się wprowadzenie leczenia nerkozastępczego, takiego jak dializy lub przeszczep nerki. Dlatego tak ważne jest regularne monitorowanie poziomu kreatyniny we krwi oraz wizyty u lekarza, co pozwala na bieżąco ocenić funkcjonowanie nerek i podejmować odpowiednie decyzje dotyczące leczenia. Ponadto identyfikowanie i zarządzanie czynnikami ryzyka, takimi jak cukrzyca i nadciśnienie, może znacząco spowolnić dalsze uszkodzenia nerek.
Jakie powikłania mogą wystąpić w niewydolności nerek?
Niewydolność nerek prowadzi do licznych powikłań, które mają poważne konsekwencje dla zdrowia pacjentów. Jednym z najistotniejszych problemów są schorzenia sercowo-naczyniowe. Aż 70% osób z niewydolnością nerek zmaga się z nadciśnieniem tętniczym. Dodatkowo, anemia, wynikająca z obniżonej produkcji erytropoetyny przez uszkodzone nerki, powoduje spadek liczby czerwonych krwinek.
Warto zwrócić uwagę na:
- zaburzenia elektrolitowe, takie jak hiperkaliemia czy hipokalcemia, które stanowią poważne zagrożenie dla życia,
- osteodystrofia nerkowa, związana z zaburzeniami metabolizmu kostnego, osłabia struktury kostne, co zwiększa ryzyko złamań,
- neuropatia mocznicowa, negatywnie wpływająca na układ nerwowy,
- wyższą podatność na różnorodne infekcje, takie jak zapalenie płuc czy sepsa,
- problemy z krzepnięciem krwi,
- niedożywienie, które często wiąże się z obniżonym apetytem i trudnościami w wchłanianiu niezbędnych składników odżywczych,
- problemy psychiczne, takie jak depresja czy lęki,
- obrzęki płuc, które mogą ograniczać zdolność oddychania.
Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie oraz odpowiednie leczenie, które może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia tych groźnych powikłań.
Jakie są skutki niewydolności nerek dla innych narządów?
Niewydolność nerek ma poważny wpływ na działanie wielu narządów w organizmie. Doprowadza do różnych schorzeń sercowo-naczyniowych, takich jak:
- nadciśnienie tętnicze,
- kardiomiopatia mocznicowa.
Szacuje się, że około 70% osób z tym problemem zmaga się z wysokim ciśnieniem, co znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca. Co więcej, niewydolność nerek wpływa również na układ krwiotwórczy, prowadząc do anemii spowodowanej brakiem erytropoetyny; ten stan dotyka około 20% pacjentów i ma negatywny wpływ na ich codzienne życie.
Zaburzenia hormonalne mogą dodatkowo wywołać osteodystrofię nerkową, co skutkuje osłabieniem struktur kostnych i zwiększa ryzyko złamań. Wiele osób może również doświadczać groźnych zaburzeń elektrolitowych, takich jak hiperkaliemia.
Problemy neurologiczne, takie jak:
- neuropatia obwodowa,
- encefalopatia mocznicowa,
objawiają się drętwieniem kończyn oraz dysfunkcją seksualną. Osłabiony układ odpornościowy sprawia, że pacjenci stają się bardziej narażeni na różnego rodzaju infekcje, w tym zapalenie płuc czy sepsę.
Dodatkowo niewydolność nerek wpływa na ogólną gospodarkę metaboliczną, co w konsekwencji zakłóca równowagę lipidową oraz węglowodanową. Pacjenci mogą także zmagać się z trudnościami w oddychaniu spowodowanymi obrzękami płuc, co prowadzi do uczucia duszności. Te liczne komplikacje ukazują, jak ważna jest wczesna diagnoza oraz odpowiednie leczenie, aby ograniczyć negatywne konsekwencje niewydolności nerek na inne organy.
Jak dializoterapia ratuje życie przy niewydolności nerek?
Dializoterapia, obejmująca hemodializę i dializę otrzewnową, odgrywa kluczową rolę w życiu pacjentów cierpiących na niewydolność nerek. Gdy naturalne mechanizmy nerek zawodzą, taka terapia staje się koniecznością. Jej głównym celem jest efektywne usuwanie toksycznych substancji oraz nadmiaru płynów z organizmu, co w rezultacie prowadzi do polepszenia jakości życia i wydłużenia jego trwania.
Bez wsparcia, jakie niesie dializoterapia, pacjenci mogą napotykać poważne problemy zdrowotne, takie jak:
- obrzęk płuc,
- zaburzenia rytmu serca.
Problemy te mogą stać się niebezpieczne dla ich zdrowia, a nawet życia. Dializoterapia to forma leczenia nerkozastępczego, która nie tylko redukuje ilość toksyn w organizmie, ale również reguluje ciśnienie tętnicze i utrzymuje równowagę kwasowo-zasadową. Obie metody – hemodializa i dializa otrzewnowa – mają swoje specyficzne zastosowania. Hemodializa wykorzystuje maszynę, znaną jako sztuczna nerka, zaś dializa otrzewnowa opiera się na zastosowaniu błony otrzewnej pacjenta, działającej jako naturalny filtr.
Te terapie ograniczają ryzyko wystąpienia poważnych objawów mocznicy, takich jak:
- senność,
- problemy neurologiczne.
W przypadku zaawansowanej niewydolności nerek, dializoterapia staje się nieocenionym wsparciem, umożliwiając pacjentom kontynuowanie normalnego życia do momentu przeszczepu nerki. Warto pamiętać, że dobrze przeprowadzona dializoterapia sprzyja procesom metabolicznym, co znacząco wpływa na ogólny stan zdrowia. Z roku na rok coraz więcej osób korzysta z tych terapii, co przyczynia się do ich rehabilitacji oraz poprawy jakości życia.
Jak intensywna opieka medyczna wpływa na leczenie niewydolności nerek?
Intensywna opieka medyczna odgrywa fundamentalną rolę w leczeniu niewydolności nerek. Niezwykle istotna jest poprawa jakości życia pacjentów oraz zwiększenie ich szans na dłuższą egzystencję. W ramach tego podejścia konieczne jest przeprowadzenie szerokiej diagnostyki, która obejmuje:
- regularne badania laboratoryjne,
- konsultacje z nefrologiem.
Taki monitoring pozwala na bieżąco oceniać stan zdrowia pacjenta. Nie można zapominać o znaczeniu terapii farmakologicznej; leki nefroprotekcyjne stabilizują funkcjonowanie nerek, a także hamują postęp choroby. Odpowiednio dobrana terapia potrafi skutecznie łagodzić objawy zaawansowanej niewydolności. Ważne jest, aby dawki leków były dostosowane do kondycji nerek, co znacząco wpływa na efektywność leczenia.
W momencie, gdy nerki przestają właściwie działać, dializoterapia staje się niezbędnym elementem leczenia nerkozastępczego. Intensywna opieka medyczna to także edukacja pacjentów i ich rodzin. To niezbędne, by zrozumieć chorobę oraz wdrożyć potrzebne zmiany w stylu życia. Dieta uboga w białko i sól, w połączeniu z regularną aktywnością fizyczną, wspiera proces leczenia i może spowolnić rozwój niewydolności nerek.
Dodatkowo, wsparcie psychologiczne dla pacjentów jest niezwykle ważne, ponieważ stres związany z przewlekłą chorobą może prowadzić do depresji oraz obniżenia jakości życia. Wdrożenie zorganizowanego programu terapii i systematyczne monitorowanie stanu zdrowia pacjenta stanowią kluczowe aspekty w zapobieganiu przedwczesnym zgonem.
Te działania mają na celu nie tylko poprawę zdrowia, ale również zachowanie godności i jakości życia pacjentów.
Jakie leki są stosowane w leczeniu niewydolności nerek?
W terapii niewydolności nerek wykorzystuje się różnorodne grupy leków, co pozwala na lepsze dopasowanie leczenia do potrzeb każdego pacjenta. Jednym z ważnych składników są leki nefroprotekcyjne, takie jak inhibitory ACE, na przykład ramipryl, oraz ARB, jak losartan, które efektywnie spowalniają rozwój przewlekłej choroby nerek. To jest niezwykle istotne zwłaszcza dla osób cierpiących na cukrzycę czy nadciśnienie.
Ponadto, flozyny, czyli inhibitory SGLT2, takie jak dapagliflozyna, nie tylko chronią nerki, ale również mają korzystny wpływ na serce, co pozytywnie oddziałuje na funkcjonowanie nerek.
Leki obniżające ciśnienie krwi, w tym beta-blokery, odgrywają istotną rolę w leczeniu pacjentów z wysokim ciśnieniem krwi. W przypadku wystąpienia obrzęków, konieczne mogą być środki moczopędne, które wspierają organizm w usuwaniu nadmiaru płynów.
Aby kontrolować hiperfosfatemię, wprowadza się leki wiążące fosforany, co jest kluczowe dla kondycji kości i może zapobiegać osteodystrofii nerkowej związanej z niewystarczającym poziomem witaminy D.
Terapia anemii, często związanej z niewydolnością nerek, obejmuje stosowanie leków pobudzających produkcję erytropoetyny, takich jak epoetyna alfa. W przypadku objawów mocznicy można wdrożyć leki przeciwwymiotne i przeciwświądowe, które przynoszą ulgę w dyskomforcie.
Regularne monitorowanie poziomu kreatyniny oraz fosforanów w surowicy jest kluczowe dla oceny postępu choroby oraz skuteczności zastosowanej terapii. Te wszystkie aspekty mają na celu optymalizację leczenia niewydolności nerek, co znacząco wpływa na poprawę jakości życia pacjentów.
Kiedy należy rozważyć przeszczep nerki przy niewydolności nerek?
Przeszczep nerki powinien być rozważany dla pacjentów, którzy zmagają się z końcowym stadium niewydolności nerek, zwłaszcza gdy dializoterapia nie przynosi zadowalających efektów. Procedura ta nabiera szczególnego znaczenia, gdy pojawiają się poważne komplikacje związane z dializami, obniżające jakość życia pacjentów. Przeszczep nerki jest uznawany za jedną z najlepszych metod leczenia zastępczego, która nie tylko poprawia samopoczucie, ale również wydłuża czas przeżycia w porównaniu do dializ.
Aby móc zakwalifikować się do transplantacji, pacjenci muszą spełniać określone kryteria medyczne i być w dobrym stanie zdrowotnym, co zwiększa szanse na powodzenie zabiegu. Osoby, które oczekują na przeszczep, powinny być regularnie poddawane monitoringowi, co umożliwia wczesne wykrywanie potencjalnych problemów. Ważnym aspektem przeszczepów jest również to, że mają one tendencję do redukcji ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych, które są powszechne u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek.
Z przeprowadzonych badań wynika, że pięcioletnia przeżywalność po przeszczepie osiąga około 85%, co sprawia, że jest to efektywna metoda leczenia, mająca szerszy wpływ na jakość życia pacjentów, pozwalająca im na aktywne uczestnictwo w codziennych aktywnościach.
Jak można zapobiec przedwczesnym zgonom w niewydolności nerek?
Aby uniknąć przedwczesnych zgonów spowodowanych niewydolnością nerek, kluczowe jest wczesne zidentyfikowanie choroby oraz skuteczne zarządzanie czynnikami ryzyka, takimi jak:
- cukrzyca,
- nadciśnienie.
Niezbędne są regularne wizyty u nefrologa, który pomoże w monitorowaniu stanu zdrowia. Stosowanie leków nefroprotekcyjnych, w tym inhibitorów ACE, może znacząco spowolnić postęp przewlekłej choroby nerek (PChN). W pewnych sytuacjach warto rozważyć dializoterapię, która efektywnie usuwa toksyczne substancje z organizmu w przypadkach poważnego osłabienia funkcji nerek.
Edukacja pacjentów oraz wsparcie psychologiczne odgrywają ogromną rolę w leczeniu. Dzięki nim osoby chore lepiej rozumieją swoją sytuację zdrowotną i aktywniej uczestniczą w procesie terapeutycznym. Ponadto, zdrowy styl życia ma duże znaczenie. Wprowadzenie diety niskobiałkowej i niskosodowej, regularne ćwiczenia oraz rezygnacja z palenia mogą przynieść wymierne korzyści.
Nie można zapominać o monitorowaniu i leczeniu ewentualnych powikłań, takich jak:
- anemia,
- osteodystrofia nerkowa.
Implementacja zorganizowanego programu opieki, który obejmuje regularne kontrole oraz dostosowanie terapii, ma na celu minimalizację ryzyka przedwczesnych zgonów u pacjentów z niewydolnością nerek.
Czy zdrowy tryb życia może zapobiec niewydolności nerek?
Zdrowy styl życia ma ogromne znaczenie w zapobieganiu niewydolności nerek. Dieta bogata w świeże warzywa i owoce, a jednocześnie uboga w sól i białko, sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu tych organów. Regularna aktywność fizyczna oraz utrzymywanie odpowiedniej wagi ciała znacząco obniżają ryzyko wystąpienia przewlekłej choroby nerek (PChN). Kontrola ciśnienia tętniczego oraz poziomu glukozy we krwi jest niezwykle istotna, szczególnie dla osób borykających się z cukrzycą lub nadciśnieniem.
Ważne jest także unikanie:
- palenia papierosów,
- nadmiernego spożycia alkoholu,
- leków o nefrotoksycznym działaniu, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Te nawyki mogą pozytywnie wpłynąć na zdrowie nerek. Regularne wizyty u lekarza oraz przeprowadzanie badań kontrolnych, w tym ocena poziomu kreatyniny, są kluczowe dla wczesnego wykrywania potencjalnych problemów zdrowotnych. Wczesne diagnozowanie i leczenie schorzeń, które mogą przyczyniać się do niewydolności nerek, pozwala na ich efektywne spowolnienie. Dbałość o zdrowie nerek oraz przestrzeganie zdrowych nawyków żywieniowych mogą drastycznie poprawić jakość i długość życia, a także znacznie zredukować ryzyko śmierci z powodu niewydolności nerek.